Audio jest kluczowym elementem większości treści multimedialnych. Gdy produkujesz własny podcast - jasnym jest, że jakość audio przekłada się wprost na jakość treści. W przypadku filmów nie jest to tak oczywiste, ale generalną zasadą jest to, że widzom znacznie łatwiej znieść gorszą jakość obrazu, niż gorszą jakość dźwięku. Na szczęście, to właśnie jakość dźwięku poprawić znacznie łatwiej. Jak więc masterować dźwięk?
Załóżmy na początku, że mamy dobrze nagrany dźwięk. Co można z nim dalej zrobić?
[[protip]] | Podaję wszystko na przykładzie programu Audacity, gdyż jest w pełni darmowy i do prostych operacji w pełni wystarcza.
Normalizacja - wyrównanie dynamiki
Pierwszym krokiem w edycji dźwięku jest wyrównanie dynamiki (głośności) nagrania do standardowej wielkości. Dzięki temu wszystkie nasze następne ruchy będą standaryzowane, a poza tym nagranie będzie miało standardową głośność po wyeksportowaniu do pliku dźwiękowego
Wybieramy z menu Efekt pozycję Normalizacja. Normalizujemy maksymalną amplitudę do -1.0dB, usuwamy odstęp DC. Zwykle nie trzeba normalizować kanałów niezależnie (bo zwykle są bardzo podobne do siebie lub identyczne)
Odszumianie
Kolejnym krokiem jest pozbycie się szumów w nagraniu. Dzięki temu nagranie będzie brzmiało czyściej, nie będzie irytujące przy słuchaniu no i ogólnie zabrzmi bardziej profesjonalnie.
Zaznaczamy na linii dźwięku fragment szumu (na którym niczego nie mówimy), następnie wybieramy z menu Efekt pozycję Redukcja szumu… i wybieramy “Uzyskaj profil szumu”
Zaznaczamy całą ścieżkę, którą chcemy odszumić, wybieramy wstępne wartości parametrów: redukcja 18 dB, czułość 1.0, wygładzanie 3, Szum: redukuj. Klikamy podgląd i sprawdzamy, na ile szum został usunięty i czy głos nie został zniekształcony.
Jeśli efekt nie jest zadowalający - jak poprawiać parametry? Zwiększamy redukcję do bardzo dużej wartości. Następnie schodzimy z czułością do zera i zwiększamy ją stopniowo, szukając takiej wartości, która usunie możliwie dużo frakcji szumu i możliwie mało głębi dźwięku. Następnie, testujemy różne wartości redukcji aż trafimy na taką, która da zadowalającą nas jakość
Equalizer (lub korekcja graficzna)
Equalizer jest narzędziem służącym do wpływania na częstotliwości w danej fali dźwiękowej, tak by “wybić” różne jego komponenty. Pozwala wpłynąć na przykład na brzmienie głosu, jego “głębokość”, siłę, dokładność dykcji, itp.
Jego głównym problemem jest skomplikowanie - potrzebujemy stworzyć krzywą, która pokaże programowi, które częstotliwości podnieść, a które obniżyć.
Najpierw tniemy, potem zwiększamy
Zwiększanie jakiejkolwiek częstotliwości zmieni brzmienie dźwięku, a zmniejszanie ma na celu poprawienie jakości (poprzez usunięcie nieczystości) - dlatego najpierw tniemy, dopiero potem podbijamy ()
Nie przekraczamy 5dB - zarówno w cięciach jak i podbiciach
Chyba że celem jest stworzenie bardzo sztucznego, nienaturalnego dźwięku.
Wszystko poniżej 50Hz to hałas do wycięcia
Zwykle można zastosować tu bardzo mocne cięcia.
zasięg 2-6kHz
By nadać dźwiękom czystości i oziębić wokal (na przykład poprawić dykcję) - podbijamy delikatnie, by ocieplić - obniżamy. Co ważne - wykonujemy to dopiero po kompresji!.
Zaznaczamy całą ścieżkę do poprawy, po czym z menu Efekt wybieramy pozycję Korekcja graficzna.
Limiter
Proste narzędzie służące zmiękczeniu najgłośniejszych i najcichszych dźwięków nagrania. Ma to znaczenie choćby dlatego, że normalizacja działa w ten sposób, że bierze najgłośniejszy dźwięk i podciąga go do maksa, a całą resztę normalizuje wokół niego. To oznacza, że jeśli mamy na przykład jeden bardzo głośny dźwięk (klaśnięcie, mocne uderzenie w perkusję) obniży on głośność reszty.
Limiter pozwala podbić głośność wszystkiego, a następnie obniżyć głośność dźwięków przekraczających pewien limit. Mamy tutaj soft limit, który stopniowo osłabia dźwięki w miarę ich zbliżania się do limitu i hard limit, który “odcina” dźwięki twardo (zwykle bardzo pożądany jest soft limit).
Znajdziemy go w Menu Efekt, wśród wtyczek.
Leveler
Leveler służy do wyrównania dynamiki całości nagrania. Jeśli w trakcie materiału mamy różne głośności (na przykład w pewnym momencie odsuwamy się od mikrofonu, albo stosujemy teatralny szept czy coś podobnego), leveler częściowo lub całkowicie je wyrówna. Mamy różne stopnie optymalizacji, przy czym odradzam tu stosowanie tego najwyższego - zabija całkowicie różnorodność dynamiczną nagrania.
W ramach ciekawostki, narzędzie to było bardzo intensywnie wykorzystywane podczas tzw. “Loudness Wars” - gdy wytwórnie ścigały się na to, kto będzie produkował najgłośniejsze nagrania.
Zaznaczamy całą ścieżkę do poprawy, po czym z menu Efekt wybieramy pozycję Zniekształcenie… Wybieramy typ “Niwelator”.
Próg szumu definiuje, które dźwięki uznajemy za zbyt ciche, by je podbijać.
Poza tym kontrolujemy głównie poziom wyrównywania i testujemy efekty z pomocą podglądu
Kompresja
Kompresor służy do wzmocnienia “mocy” dźwięku w materiale. Znów, mamy tu wiele ustawień - rekomenduję zacząć od poniższych i pobawić się suwakami, sprawdzając, co działa najlepiej
Próg: -18 Poziom szumu: -40 Stosunek: 2:1 Czas narastania: 0.5 seconds Czas zanikania: 1.0 seconds
Zaznaczamy całą ścieżkę do poprawy, po czym z menu Efekt wybieramy pozycję Kompresor
Reverb
Reverb przydaje się wtedy, gdy mamy na nagraniu na tyle niewielkie echo, że głos brzmi na nim nienaturalnie (wszak gdy normalnie słuchamy głosu, zwykle słyszymy, że odbija się choćby od ścian - często w szczątkowy sposób, ale jednak). Często nie będzie Wam potrzebny w ogóle, ale jeśli głos brzmi “głucho” lub “mechanicznie” - warto dodać do niego pogłos. Wybierzcie bardzo drobne wartości, inaczej będzie to bardzo rzucające się w oczy.
Zaznaczamy całą ścieżkę do poprawy, po czym z menu Efekt wybieramy pozycję Pogłos.
Obróbka szczegółowa
Na koniec musimy poradzić sobie z małymi niedoskonałościami, które występują miejscowo. W tym kroku wycinamy błędy, dziwne odgłosy czy fragmenty ciszy, których chcemy się pozbyć. Czasem, gdy trudno nam zachować naturalność po wycięciu fragmentu, warto zamiast wycinania wykorzystać efekt wzmacniaj z wartością ujemną, żeby znacznie przyciszyć na przykład niechciany dźwięk.